CRKVA Blagoveštenja pri Smederevskoj mitropoliji, koju je izgradio despot Đurađ Branković po ugledu na Manasiju, i u kojoj su 1453. godine pohranjene mošti svetog apostola jevanđeliste Luke, a tri godine kasnije, kako se veruje, sahranjen despot Đurađ, nalazi se na prostoru Smederevske tvrđave.
Ostaci crkvice na Smederevskoj tvrđavi, Foto N. Živanović
Oko ovoga se većina stručne javnosti slaže, ali do danas ostaci sakralnog objekta nisu nađeni. Despot je crkvu gradio kao svoju zadužbinu, i u nju pohranio otkupljene mošti svetitelja. Prema izvorima, posle drugog pada Smedereva pod Osmanlije, sakralni objekat je porušen pod nerazjašnjenim okolnostima, a mesto na kojem se nalazio ni do danas nije pronađeno. U tvrđavi su nađeni komadi klesanog kamena crkve uzidani u spoljne bedeme topovske koje su podigli Turci.
Analize tih komada su pokazale da su po dimenzijama morali pripadati velikoj crkvi, znatno većoj od one pronađene u jugoistočnom krilu utvrđenja. – Postalo je jasno da se negde u ovom prostoru moraju nalaziti ostaci još jedne, glavne crkve, i to najverovatnije na mestu gde je bio glavni gradski trg u Velikom gradu – kaže direktor Regionalnog zavoda za zaštitu spomenika kulture u Smederevu, Dejan Radovanović. Ostaci sakralne građevine, po mišljenju mnogih, kriju i tajnu večnog konačišta jedne od najtragičnijih ličnosti srpske istorije, Đurđa Brankovića:
– Despot je umro pre pada Smedereva, a Blagoveštensku crkvu zidao je kao svoju zadužbinu. Tako da njegov grob, kako većina misli, treba tražiti na 11 hektara Velikog grada smederevske tvrđave, odnosno u crkvi Blagoveštenja, gde je verovatno sahranjen.
Relikvija za 30.000 dukata
PROŠLE godine navršilo se 570 godina od pokušaja despota Đurđa Brankovića da spreči krah srpske srednjovekovne države otkupom jedne od najvećih svetinja hrišćanskog sveta. Za trideset hiljada zlatnih dukata, od turskog vladara Epira, kupio je čudotvorne mošti svetog apostola i jevanđeliste Luke. Mošti su iz Rogosa u Epiru u srpsku srednjovekovnu prestonicu stigle 12. januara 1453. godine i pohranjene u Blagoveštenskoj crkvi.
